-
گوش دادن به موسیقی با کیفیت بالا و بدون مزاحمت صداهای محیطی به وسیله ی هدفون چقدر لذت بخش است؟
-
این که در شبکه های اجتماعی مثل واتس اپ و اینستاگرام و تلگرام و … محتوای پیام هایتان را به طور خصوصی بشنوید، چه میزان اهمیت دارد؟
-
مکالمه در حین رانندگی به کمک هندزفری ها، چقدر ضروری است؟
-
شنیدن صدای تلویزیون بدون مزاحمت صدای اطراف به هنگام خواب و استراحت دیگران، به کمک هدفون وایرلس چقدر لازم است؟
-
گذراندن وقت با شنیدن پادکست صوتی به وسیله ی هندزفری، به چه اندازه اهمیت دارد؟
ولی بهداشت صوتی و سلامتی شنوایی شما از همه ی این ها مهم تر است. متاسفانه کم شنوایی ناشی از شنیدن مداوم صداهای بلند غیر قابل برگشت و درمان ناپذیر است و آثار رفتاری، روانی، اجتماعی، آموزشی، شغلی و … بسیاری بر زندگی شما یا فرزندانتان بر جای خواهد گذاشت.
هدفون ها و هندز فری ها وسایلی جانبی برای گوش دادن به صدا و موسیقی از تلفن همراه یا وسایل صوتی مثلMP3 Player ها یا کامپیوتر هاست. این وسایل اغلب درون گوش یا بر روی گوش قرار می گیرند و صدا را به طور بیسیم یا با سیم به گوش شما منتقل می کنند.
نوع جدید تری از این هدفون ها، هدفون القایی (انتقال استخوانی) نام دارند که صدا به جای این که از مجرای گوش وارد گوش شود – از طریق ارتعاش و انتقال امواج صوتی به استخوانهای جمجمه – مستقیما و بدون دخالت مجرای گوش و گوش میانی، به حلزون گوش منتقل میشود و از طریق عصب شنوایی به مغز می رسد. در واقع مسیر عبور صدا از مسیر مجرای گوش، پرده ی گوش و گوش میانی حذف می شود و مجرای گوش باز می ماند.
هدفون ها بخش اصلی از زندگی روزمره ی ما شده اند و از همه ی انواع آنها می توان برای صحبت مستقیم با تلفن – بدون نیاز به قرار دادن تلفن همراه در کنار گوش – استفاده کرد. به غیر از تلفن، هدفون ها برای گوش دادن به آهنگ ها، فیلم ها و پادکست ها نیز استفاده می شوند.
هدفون ها را می توان با قیمتی مقرون به صرفه تهیه کرد. بسیاری از مردم پس از چند بار استفاده به آن عادت می کنند و دیگر نمی توانند از استفاده از آن فرار کنند و از صبح تا شب از آنها استفاده می کنند. حتی افرادی هستند که در هنگام خواب هم از هدفون برای گوش دادن به موسیقی استفاده می کنند و البته آگاهی ندارند که عوارض بدی در کمین سلامتی شنوایی آنهاست.
اگر چه از سال 1910 تاکنون هدفون ها و هدست ها پیشرفت زیادی کرده اند و در جهان دیجیتال سریع السیر امروزی جزء لاینفک زندگی بسیاری از اقشار مختلف جامعه از کودک تا بزرگسال شده اند، ولی اخیرا یک نگرانی خیلی مهم ایجاد شده است.
“شیوع جدی افت شنوایی ناشی از هدفونها!”
سازمان بهداشت جهانی (WHO) می گوید بیش از 1 میلیارد نفر فقط در سنین 12 تا 35 سال در معرض کم شنوایی ناشی از هدفون ها قرار دارند.
به عنوان یک متخصص شنوایی شناسی در این مقاله پاسخ خواهم داد:
-
آیا هدفون ها واقعا باعث کاهش شنوایی می شوند؟
-
چگونه هدفون ها به گوش ها آسیب می رسانند؟
-
آسیب شنوایی ناشی از هدفون چقدر سریع اتفاق می افتد؟
-
چه مقدار صدا خیلی بلند و آسیب رسان است؟
-
نشانه های کم شنوایی ناشی از هدفون چیست؟
-
آیا کم شنوایی ناشی از هدفون ها قابل برگشت و بهبود است؟
-
چه کسانی مستعد تر برای کم شنوایی ناشی از هدفون ها هستند؟
-
آیا برخی از انواع هدفون ها نسبت به سایرین کمتر مضر هستند؟
-
خطرات و عوارض ناشی از استفاده ی مکرر از هدفون ها چیست؟
آیا هدفون ها واقعا باعث کاهش شنوایی می شوند؟
جواب یقینا “بله“ است.
اطلاعات زیادی در مورد عوارض هدفون ها و این که آیا واقعاً به گوش آسیب می رسانند یا خیر وجود دارد.
کم شنوایی ناشی از سر و صدا دومین نوع شایع کم شنوایی حسی عصبی (پس از کاهش شنوایی ناشی از افزایش سن) است. یک مطالعه در سال 2017 نشان داد که تقریباً 80٪ از افراد بین 13 تا 18 سال از هدفون برای گوش دادن به موسیقی برای 1 تا 3 ساعت در روز استفاده می کنند. مطمئنا با توسعه ی شبکه های اجتماعی، امروزه درصد بیشتری از افراد از هدفون ها استفاده می کنند.گوش دادن به صدای بلند برای مدت طولانی باعث کاهش شنوایی می شود. که به علت آسیب به سلول های مویی حلزون یا گوش داخلی است.طبق نتایج مطالعات در سال 2021، تقریباً 1.7٪ از مردم در سراسر جهان از دست دادن شنوایی ناشی از سر و صدا را تجربه کردند. این مطالعه نشان داد افرادی که در محیط های پر سر و صدا از هدفون ها برای شنیدن موسیقی استفاده می کنند، 5/4 برابر بیشتر در معرض خطر کم شنوایی هستند.بلندی صدای ایمن برای سیستم شنوایی، 85 دسی بل برای 8 ساعت در روز است.قرار گرفتن طولانی یا مکرر در معرض صداهای بیش از 85 دسی بل باعث کاهش شنوایی می شود.متخصصین شنوایی شناسی ابراز نگرانی می کنند که حتی گوش دادن به هدفون با صدای متوسط هم می تواند به مرور زمان به شنوایی آسیب برساند. این فقط بلندی صدا نیست که باعث آسیب می شود، بلکه طول مدت استفاده از هدفون نیز هست.
چگونه هدفون ها به گوش ها آسیب می رسانند؟
برای درک این که چگونه هدفونها میتوانند به از دست دادن شنوایی منجر شوند، لازم است ابتدا به زبانی ساده مکانیسم شنوایی را درک کنیم.
گوشهای ما اعضای بسیار پیچیده و حساسی هستند که به ما اجازه میدهند تا صدا را حس کنیم. اصطکاک بین سطوح مختلف باعث حرکت در مولکول های هوا می شود. این حرکت موج های صوتی را ایجاد می کنند. وقتی موجهای صوتی وارد مجرای گوش میشوند، باعث ارتعاش پرده ی گوش میشوند. این ارتعاشات سپس از طریق استخوانچه های گوش میانی (چکشی، سندانی و رکابی) انتقال داده میشوند و در نهایت به حلزون – یک ساختار بهشکل مارپیچی و پر از مایع – میرسند.
در داخل حلزون، میلیون ها سلول مویی میکروسکوپی و در دو ردیف داخلی و خارجی وجود دارند که ارتعاشات را به سیگنالهای الکتریکی تبدیل میکنند و این سیگنال ها به وسیله ی عصب شنوایی برای تفسیر به مغز فرستاده میشوند. این سلولهای مویی برای توانایی ما در شنیدن بسیار حیاتی هستند، اما متاسفانه آسان دچار آسیب میشوند.
موسیقی بلند، دامنه ی این ارتعاشات را افزایش می دهد. اگر ارتعاشات بیش از حد شدید و برای مدت طولانی باشند، سلول های مویی قادر به مقابله با بار نیستند و آسیب می بینند.
بسته به مدت زمانی که به موسیقی گوش داده اید و میزان بلندی صدای موسیقی، دو اتفاق می تواند بیافتد:
1- سلول های مویی ممکن است بیش از حد باز شوند و ممکن است حساسیت خود را از دست داده باشند، اما به مرور زمان بهبود یابند. به همین دلیل است که ممکن است پس از خروج از یک مکان پر سر و صدا، شنیدن صداها برای شما سخت باشد، اما چند ساعت بعد، شنوایی شما به حالت عادی باز می گردد. (کم شنوایی موقت یا TTS : Temporary Threshold Shift)
2- اگر شدت صدا زیاد باشد یا به مدت طولانی صدای بلند وارد گوش ها شود، تاژک سلول های مویی تخریب می شود و سلول هیچ وقت دیگر قادر به تولید جریان الکتریکی نخواهد بود. این زمانی است که کم شنوایی دائمی (PTS: Permanent Threshold Shift) ناشی از سر و صدا ایجاد شده است. این کم شنوایی ماهیت پیشرونده دارد و بیشتر در نواحی فرکانس های بالای شنوایی اتفاق می افتد و به مرور فرکانس های مجاور را هم درگیر می کند و تا افت شنوایی شدید هم قابل پیشرفت است.
آسیب شنوایی ناشی از هدفون چقدر سریع اتفاق می افتد؟
آسیب شنوایی ناشی از استفاده از هدفون به موارد متعددی بستگی دارد و نمیتوان به طور دقیق پیشبینی کرد که در چه زمانی و در چه شرایطی اتفاق میافتد. اما برخی عوامل میتوانند افزایش خطر آسیب شنوایی در اثر استفاده از هدفون ایجاد کنند:
1- میزان صدا: استفاده از صداهای بلند و بیش از حد با هدفون میتواند به آسیب سلول های مویی گوش داخلی منجر شود. هر چه بلندی صدا بیشتر باشد، این آسیب سریعتر ایجاد می شود. به عنوان مثال گوش ها صدای 85 دسی بلی را 8 ساعت تحمل می کنند ولی صدای 100 دسی بلی را فقط چند دقیقه تحمل می کنند و حتی ممکن است دچار آسیب ناگهانی شوند.
2- مدت زمان استفاده: مدت زمانی که شما هر روز با هدفون صداها را گوش میدهید نقش مهمی در ایجاد آسیب شنوایی دارد. استفاده ی طولانی مدت به آسیب بیشتر در گوشها منجر می شود و کم شنوایی را بیشتر می کند.
3- صداهای پس زمینه: استفاده از هدفون در مکانهای با سر و صداهای پس زمینه ی بالا (مثلاً در مترو یا خیابانهای شلوغ) ممکن است باعث افزایش میزان صداهای مورد نیاز برای شنیدن باشد و با بلند کردن ولوم صدا به آسیب شنوایی منجر شود.
4- حساسیت های فردی: حساسیت گوشها به صداها به افراد مختلف متغیر است. برخی افراد ممکن است به طور طبیعی حساسیت بیشتری نسبت به صداها داشته باشند و در معرض خطر آسیب شنوایی بیشتری باشند.
5- سن: افزایش سن موجب ضعف ساختار های سلولی در حلزون شنوایی می شود و باعث می شود حلزون توانایی تحمل صدای بلند کمتری داشته باشد و راحت تر آسیب ببیند. علاوه بر اینکه ترمیم خود بخودی افت شنوایی موقتی که بدنبال ورود صدای بلند به گوش ها ایجاد می شد، کمتر امکان پذیر می شود.
چه مقدار صدا خیلی بلند و آسیب رسان است؟
میزان صدای خیلی بلند و آسیبرسان به گوشها بستگی به مدت زمان ورود صدا، شدت آن و حساسیت شخصی به صداها دارد. اما به طور کلی، میزان صدایی که بالاتر از 85 دسی بل باشد و به مدت طولانی (مثلاً چند ساعت) به گوشها وارد شود، می تواند باعث آسیب به شنوایی شود.
سازمان بهداشت جهانی (WHO) توصیه میکند که مدت زمان شنیدن صدا با شدت 85 دسی بل در یک روز، حداکثر تا 8 ساعت باشد. از آن جایی که شاخص بلندی صدا (دسی بل) لگاریتمی است، با افزایش هر 3 دسی بل در شدت صدا، زمان مجاز شنیدن آن به نصف کاهش مییابد. به عنوان مثال، اگر شدت صدا 88 دسی بل باشد، توصیه میشود که مدت زمان شنیدن آن حداکثر 4 ساعت در یک روز باشد. به همین ترتیب برای بلندی صدای 91 دسی بلی 2 ساعت ، برای بلندی صدای 94 دسی بلی 1 ساعت، و برای بلندی صدای 94 دسی بلی نیم ساعت و …
صداهای خیلی بلند مثل صدای انفجار، موتورهای جت، کنسرتهای زنده با صدای زیاد و دستگاههای صوتی با شدت بالا میتوانند به سرعت و ناگهانی به گوشها آسیب جدی وارد کنند.
نشانه های کم شنوایی ناشی از هدفون چیست؟
آگاهی از نشانهها و علائم آسیب شنوایی ناشی از استفاده از هدفون برای اتخاذ اقدامات سریع جهت حفاظت از گوشهایتان بسیار مهم است. هرچند هدفونها تجربهی صوتی جذابی را ارائه میدهند، استفاده ی طولانی و نا ایمن میتواند منجر به از دست دادن شنوایی غیرقابل بازگشت شود. در زیر تعدادی از نشانههایی که باید به آنها توجه کنید، آمده است:
۱. احساس زنگ یا وزوز: تینیتوس، که اغلب به عنوان یک صدای منقطع یا مداوم اضافی (شبیه سوت یا صدای جیرجیرک یا صدای پر زدن حشرات یا آبشار و …) توصیف میشود، ممکن است نشانه ی اولیهای از آسیب شنوایی باشد. اگر این احساس را پس از استفاده از هدفون تجربه کردید، این یک سیگنال قرمز است که ممکن است گوشهایتان را در معرض سطوح بلندی صوتی مضر و نا ایمن قرار داده اید.
۲. گنگ شنیدن یا شنیدن ناواضح: اگر متوجه شوید که صداها ضعیف، ناواضح و گنگ شنیده می شوند، حتی پس از خارج کردن هدفونها، ممکن است نشانهای از آسیب موقت یا دائمی به شنوایی باشد. این اتفاق ممکن است زمانی رخ دهد که سلولهای مویی حساس در گوش داخلی به علت شنیدن صداهای بلند آسیب ببینند.
۳. دشواری در فهم مکالمات: از دست رفتن شنوایی میتواند باعث دشواری در درک مکالمات شود، به ویژه در محیطهای پر نویز. اگر متوجه شدید که اغلب از مردم میخواهید که کلام خود را تکرار کنند یا در درک کلام دیگران یا صدای تلویزیون به مشکل بر خورده اید، ممکن است زمان آن باشد تا عادات استفاده از هدفونتان را مورد بازنگری قرار دهید.
۴. حساسیت به صداهای بلند: شنیدن صداهای بلند به طور مداوم از طریق هدفون میتواند منجر به هیپراکوزی، یک وضعیت که صداهای روزمره به صورت ناخوشایند و یا حتی دردناک تبدیل میشوند، شود. اگر متوجه شدید که اخیرا به صداهایی که قبلاً تحمل میکردید و برای شما زیاد بلند نبوند، واکنش ناخوشایند نشان میدهید، این یک نشانه است که شنوایی تان ممکن است آسیب دیده باشند.
۵. خستگی یا درد گوش: استفاده ی طولانی از هدفونها با صداهای بلند میتواند به خستگی یا ناراحتی گوش منجر شود. اگر پس از استفاده از هدفونها در ولوم های زیاد، درد، فشار یا احساس پر بودن در گوشهایتان را تجربه کردید، این یک هشدار است که ممکن است گوشهایتان رادر معرض صداهای نا ایمن قرار داده اید..
اگر هر یک از این نشانهها را در خود تشخیص داده اید، ضروری است تا هر چه سریعتر اقدامات لازم را برای حفاظت از شنوایی خود انجام دهید که میتواند شامل حضور در مراکز تخصصی شنوایی شناسی و چک آپ کامل شنوایی، کاهش ولوم صدای هدفون، محدود کردن مدت زمان استفاده از هدفون یا خرید هدفونهای دارای فناوری کاهنده ی نویز و یا دارای عایق صوتی بهتر باشد. به خاطر داشته باشید که جلوگیری همیشه بهتر از درمان است اگر به حفظ سلامتی شنوایی اهمیت می دهید.
فکر می کنم به علت شنیدن موسیقی با صدای خیلی بلند، شنوایی ام کم شده است: آیا کم شنوایی ناشی از هدفون ها قابل برگشت و بهبود است ؟
متأسفانه، درصورتی که کم شنوایی شما دائمی شده باشد، هیچ راهی برای جبران آسیب وارده به گوش داخلی وجود ندارد. هنگامی که سلول های مویی گوش داخلی شما به حدی از بین می روند که نتوانند خود را ترمیم کنند، تا آخر عمر بهبودی نخواهند داشت.
در حال حاضر در هیچ جای دنیا روش دارویی و یا جراحی برای بازیابی یا بهبود سلول های آسیب دیده در حلزون گوش وجود ندارد. پس فقط به پیشگیری از کم شنوایی فکر کنید!
چه کسانی بیشتر در معرض خطر کم شنوایی ناشی از هدفون ها هستند؟
کم شنوایی ناشی از استفاده از هدفونها میتواند همه افراد را تحت تأثیر قرار دهد، اما برخی افراد به عنوان گروههای مستعدتر به آسیب شنوایی ناشی از هدفونها می باشند. این گروهها شامل موارد زیر میشوند:
1- خردسالان و کودکان: متاسفانه استفاده از هدفون در خردسالان و کودکان بسیار شایع شده است. خانواده ها برای رهایی از صدای گیم ها، برنامه های کودک در تلویزیون و موزیکی که مورد علاقه ی کودکانشان است، اقدام به تهیه ی هدفون برای کودکان می کنند. هدفون هایی که غالبا ارزان و بی کیفیت هستند و کودکان پس از مدتی به شنیدن صدای موزیک یا گیم با بلندی زیاد عادت می کنند و بدور از چشم والدین ولوم صدا را زیاد می کنند و متاسفانه آسیب شنوایی در آن ها زیاد مشاهده می شود.
2- نوجوانان و جوانان: نوجوانان و جوانان معمولاً بیشتر از بزرگترها به موسیقی با صدای بلند و هدفونها علاقه دارند. علاوه بر این که در سن علاقه ی شدید به گیم ها هستند و برای لذت بردن بیشتر از گیم ها، ولوم صدا را بالاتر می برند. این افراد ممکن است تا مدت زمان بیشتری صدا را با هدفونها گوش کنند و در نتیجه به آسیب شنوایی ناشی از آنها دچار شوند.
3- افرادی با سابقه ی کم شنوایی: افرادی که از پیش دچار آسیب های شنوایی در حلزون و عصب شنوایی هستند، مستعدتر به تأثیرات منفی هدفونها هستند. در واقع، استفاده نادرست از هدفونها میتواند وضعیت شنوایی ضعیفتر را تشدید کند.
4- کارگران و صنعتگران: افرادی که در محیطهای صنعتی یا کارگاههایی با صدای بلند و ناگهانی کار میکنند، ممکن است به طور مستمر با صداهای زیادی در تماس باشند. در نتیجه، اگر به هنگام استراحت از هدفونها استفاده کنند، ریسک کم شنوایی بیشتری دارند. علاوه بر این اگر در محیط کار از هدفون برای جوابگویی به تلفن استفاده کنند، خطر بیشتری برای شنوایی خواهند داشت.
5- افرادی با تاریخچه ی استفاده ی نادرست از هدفونها: افرادی که به صورت مداوم و به مدت طولانی از هدفونها با شدت صدای بالا برای شنیدن موسیقی استفاده کردهاند و خصوصا کسانی که در محیط های شلوغ از هدفون ها استفاده می کنند و ناچارند ولوم صدای هدفون را بالاتر ببرند.
6- سالمندان: که به علت ضعف ساختار های سلولی ناشی از افزایش سن بیشتر در معرض خطر کم شنوایی هستند. خصوصا استفاده از هدفون های داخل گوشی برلی سالمندان ریسک بیشتری برای کم شنوایی را ایجاد خواهد کرد.
آیا برخی هدفون ها نسبت به بقیه کم خطر تر هستند؟
برخی انواع هدفونها می توانند نسبت به بقیه هدفون ها کم خطر تر باشند، اگرچه این مسئله به استفاده صحیح از هدفون و توجه به جزئیات مربوطه بستگی دارد. انواع هدفونهایی که ممکن است کمتر آسیب شنوایی ایجاد کنند عبارتند از:
1- هدفونهای دارای سیستم کاهش نویز: این نوع هدفونها دارای فناوریهایی هستند که میزان نویز محیطی را کاهش میدهند. با استفاده از این هدفونها، شما میتوانید صدای موسیقی یا مکالمات را با میزان صدای کمتری از محیط اطراف شنود کنید، بنابراین نیاز به تنظیم صدای بلندتر کاهش مییابد.
2- هدفونهای با کیفیت و حرفه ای: هدفونهای با کیفیت صدای خوب معمولاً توانایی تولید صدا با کیفیت بالا را دارند، بدون نیاز به افزایش میزان صدا تا حد زیاد. این میتواند به کاهش نیاز به صدای بلندتر و در نتیجه به حفظ شنوایی کمک کند.
3- هدفون های رو گوشی نسبت به هدفون های داخل گوشی به علت دور بودن از پرده ی گوش و توزیع یکنواخت صدا و عدم رزونانس (تشدید) صدا در مجرای گوش ارجحیت دارند. خصوصا اگر از انواع مرغوب تهیه شوند، پد کاهش نویز حرفه ای داشته باشند و بیسیم باشند.
4- هدفون های القایی(انتقال استخوانی) هم به علت مسدود نکردن مجرا نسبت به هدفون های داخل گوشی ارجحیت دارند ولی بیشتر در محیط های آرام یا در طبیعت قابل استفاده هستند. چون باز بودن مجرای گوش باعث اختلاط صدای هدفون با صدای محیط خواهد شد.
خطرات و عوارض ناشی از استفاده ی مکرر از هدفون ها چیست:
-
از دست دادن یا اختلال شنوایی موقت یا دائمی و پیشرونده
-
پیرگوشی زودرس
-
وزوز گوش (شنیدن صدای اضافی گوش) که ابتدا موقت و بعدا دائمی خواهد بود.
-
هایپر اکوزی یا حساسیت بیش از حد به صدای بلند
-
خارش ، سوزش و عفونت مجرای گوش (در کسانی که از هدفون های داخل گوشی استفاده می کنند و بهداشت گوش را رعایت نمی کنند و موجب انتقال باکتری ها به مجرای گوش می شوند..)
-
سوزش، درد و التهاب در گوش
-
تجمع جرم گوش در عمق مجرای گوش (در صورت استفاده از هدفون های درون گوشی)