سکته ی گوش (کری ناگهانی)

سکته‌ی گوش؛ که کریِ ناگهانی، کم‌شنوایی ناگهانی، و Sudden Deafness هم خوانده می‌شود، وضعیتی کاملا اورژانسی در بیماری‌های گوش است که سالانه میلیون‌ها نفر را در دنیا مبتلا می‌کند و مبتلایان آن، به طور نگران کننده‌ای هر سال رو به افزایش است.

این مقاله برای آگاهی عموم مردم از شیوع، اهمیت و راهکارهای درمان سکته‌ی گوش آماده شده و خواهشمندیم همگان مطالعه بفرمایند.

1- مقدمه

سکته‌ی گوش تجربه‌ای ترسناک و اغلب گیج کننده است، زیرا اکثر افراد مبتلا نمی‌دانند چه اتفاقی افتاده است و چه چیزی این حالت را ایجاد کرده است و چگونه باید آن را درمان کنند و آیا درمان لازم است یا نه.

در بسیاری از موارد مبتلایان به سکته‌ی گوش آن را جدی نمی‌گیرند و تصور می‌کنند که علت کم شدن شنوایی، تجمع جرم در گوش یا آلرژی یا مشکلاتی چون انحراف بینی، سینوزیت یا سرماخوردگی است و اورژانسی بودن وضعیت را اهمیت نمی‌دهند.

این کم‌شنوایی از نوع حسی عصبی (Sensory-neural Hearing Loss) می‌باشد که به صورت کم‌شنوایی یا ناشنوایی کامل بروز می‌کند و معمولا در یک گوش و در طی زمانی حدود 72 ساعت یا کمتر ایجاد می‌شود. این کم‌شنوایی بیشتر در دهه‌های سوم زندگی و بعد از آن رخ می‌دهد (البته می‌تواند در هر سنی رخ دهد) و درصد شیوع آن در زنان و مردان تقریبا برابر است. براساس آخرین آمارها، از هر 5000 بزرگسال، سالانه یک تا 5 نفر کم‌شنوایی با شروع ناگهانی را تجربه می‌کند، اگرچه این تعداد به دلیل موارد گزارش نشده و تشخیص داده نشده می‌تواند بسیار بیشتر از این هم باشد. علت دقیق آن هنوز نامعلوم است که باعث می‌شود، این بیماری با یک چالش در تشخیص و درمان موثر خود مواجه باشد.

درک سکته‌ی گوش به دلیل تاثیر عمیقی که می‌تواند بر کیفیت زندگی فرد داشته باشد، از اهمیت زیادی برخوردار است. شنوایی نقش حیاتی در توانایی ما برای ارتباط با دیگران و درک محیط پیرامون ما و انجام تعاملات موثر با افراد و محیط دارد و کم‌شنواییِ ناگهانی می‌تواند منجر به احساس انزوا، ناامیدی و حتی افسردگی شود.

اگرچه در برخی موارد محدود، مبتلایان به کریِ ناگهانی، به خودی خود بهبود نسبی یا کامل می‌یابند، ولی تشخیص سریع و مداخله‌ی به موقع می‌تواند به طور قابل توجهی نتایج را بهبود ببخشد و از افت شنوایی پایدار جلوگیری کند.

2- نشانه‌های سکته‌ی گوش

علائم سکته‌ی گوش به شرح زیر است:

• اکثر مبتلایان صدایی شبیه تق را در گوش خود می‌شنوند و بعد از آن شنوایی کاهش می‌یابد.

• در برخی مبتلایان، کم شدن شنوایی همراه با وزوز گوش است. شدت صدای وزوز کم یا زیاد و در همان گوش مبتلا است.

• در برخی مبتلایان، کاهش شنوایی همراه با سرگیجه و مشکلات تعادلی است. به این صورت که صبح از خواب بیدار می‌شوند، متوجه می‌شوند که دچار سرگیجه چرخشی و عدم تعادل شده‌اند.

• در برخی مبتلایان کم شدن شنوایی همراه با گوش درد می‌باشد. خصوصا آن‌هایی که سابقه‌ی گوش درد و عفونت گوش متعدد داشته‌اند.

• در برخی مبتلایان، کم شنوایی و وزوز گوش و مشکلات سرگیجه و تعادلی با هم بروز می‌کند.

• در برخی مبتلایان عرق کردن شدید و کاهش هوشیاری هم گزارش شده است.

3- علل سکته‌ی گوش

چندین عامل احتمالی برای کریِ ناگهانی وجود دارند که همه این عوامل توسط پزشک متخصص گوش و حلق و بینی و شنوایی شناسان مورد جستجو و ثبت قرار می‌گیرند:

• عفونت گوش: که می‌تواند منجر به التهاب و آسیب به ساختارهای گوش داخلی (حلزون) شود و علائم کم‌شنوایی و وزوز ایجاد کند و اگر بخش تعادلی هم از عفونت گوش متاثر شود، سرگیجه و عدم تعادل هم اضافه خواهد شد.

• عوامل ویروسی: ویروس‌هایی چون آنفولانزا، اوریون، هرپس زوستر (زونا که موجب فلج عصب صورتی هم می شود) و کرونا می‌توانند با درگیر کردن حلزون شنوایی (لابیرنتیت ویروسی) و عصب شنوایی (نوریت) موجب علائم سکته‌ی گوش شوند.

• بیماری‌های خود ایمنی: که سیستم ایمنی علیه بخش‌هایی از بدن خود انسان (مثلا گوش) وارد تهاجم می‌شود و باعث آسیب به سیستم شنوایی و تعادلی یا هر دو می‌شود (مثل سندروم کوگان و لوپوس اِریتماتوز).

• تومورهای ناحیه‌ی سر و گردن و یا گوش: که می‌توانند قشر مغز، مسیرهای عصبی و یا حلزون را درگیر کنند و علائم تعادلی و شنیداری ایجاد کنند (از جمله نورینوم اکوستیک).

در برخی موارد تومورهای ناحیه‌ی سر و گردن و یا مغز، پل مغزی و بصل النخاع با اثر فشاری خود، عصب و مسیر عصبی شنوایی را درگیر می‌کنند و گاهی با درگیر کردن عروق سیستم شنوایی، مانع خونرسانی به گوش می‌شوند و موجبات سکته‌ی گوش را فراهم می‌کنند.

در ضمن بیمارانی که بدنبال تومورهای ناحیه گوش، حلق، بینی و گردن، اقدام به رادیوتراپی کرده‌اند نیز به علت آسیب عروقی مویرگ‌های گوش داخلی و خونرسانی حلزون، مستعد کم‌شنوایی ناگهانی هستند.

• ضربه‌ی صوتی (ترومای اکوستیک): ورود صدای خیلی بلند، مثل صداهای انفجاری یا صدای آلات موسیقی بلند (مثل جاز) و یا صدای موتورهای جت و مشابه آن‌ها می‌تواند با آسیب به گوش داخلی و اعضای دهلیزی آن، موجب کم‌شنوایی شدید، سرگیجه و مشکلات تعادلی شود.

• مصرف برخی داروهای سمی برای گوش (اتوتوکسیک): که می‌تواند از طریق گردش خون به گوش برسند و موجب تخریب سلول‌های موئی حلزون شوند و آسیب شنوایی جدی وارد کنند. مشکلات تعادل و سرگیجه هم به علت آسیب به سلول‌های حسیِ تعادلیِ موجود در اندام‌های تعادلی گوش ممکن می‌باشد (از جمله داروهای آمینوگلیکوزید مثل استرپتومایسین، جنتامایسین، آمیکاسین و …).

• ضربه به سر و شکستگی‌های جمجمه: در صورتی که ضربه به سر، موجب شکستگی در استخوان گیجگاهی شود (به دنبال حوادث، تصادف‌ها یا دعواها) ممکن است جدار استخوانی حلزون دچار شکستگی شده و مایع گوش داخلی تخلیه شود و علائم سکته‌ی گوش بروز کند.

• ضربه به گوش: ضربه‌ای شدید به گوش (مثل سیلی زدن) می‌تواند موجب انتقال موج مکانیکی شدید به حلزون و آسیب جدی سلول‌های حسی حلزون و سکته‌ی گوش شود. همچنین ممکن است ضربه به گوش با سیلی موجب پاره شدن دریچه‌های حلزونی شود و با تخلیه‌ی مایع حلزون، کم‌شنوایی ناگهانی اتفاق بیافتد.

• سالخوردگی: که به دلیل تغییرات در ساختار سلولی حلزون، مشکلات خونرسانی به گوش داخلی، تحلیل رفتن و اختلالات عصب شنوایی، ریسک ابتلا به سکته‌ی گوش را افزایش می‌دهد. در صورتی که سالمند دارای اعتیاد به سیگار، اضافه وزن و دیابت باشد و در محیط‌های پُر سروصدا زندگی یا فعالیت داشته باشد، این ریسک به شدت افزایش می‌یابد.

• بیماری‌های نورولوژیک مثل مولتپیل اسکلروز که عصب شنوایی را هم درگیر تومورهای متعدد می‌کند.

• بیماری عفونی لایم که توسط انواعی از کنه‌ها منتقل می‌شود و می‌تواند باعث تب، کم شنوایی، حالت تهوع و فلج عصب صورتی شود.

• سم ناشی از گزیدگی توسط مارها.

• اختلالات متابولیک و ضعف خونرسانی به حلزون: مثل دیابت که شبکه مویرگی گوش داخلی را مبتلا و خونرسانی به حلزون را دچار ایسکمی (ایست خونرسانی) می‌کند و سلول‌های حسی شنوایی به علت نرسیدن اکسیژن از بین می‌روند. یکی از علل مهم سکته‌ی گوش، دیابت مزمن در سنین سالمندی است.

• علل ایدئوپاتیک: که ناشناخته هستند و در موارد فوق لیست نشده اند.

4- تشخیص

پس از مراجعه‌ی بیمار به پزشک متخصص گوش، تاریخچه‌گیری کامل جهت بررسی دخالت هر یک از عوامل فوق در ابتلا به سکته‌ی گوش انجام می‌شود و حسب مورد معمولا موارد زیر توسط پزشک متخصص گوش انجام یا تجویز خواهد شد:

• اتوسکوپی: که وضعیت مجرای گوش و پرده‌ی گوش را بررسی می‌کند.

• ارزیابی کامل شنوایی: که شامل ادیومتری، ارزیابی کامل گوش میانی و رفلکس گوشی، ارزیابی عملکرد حلزون شنوایی (OAE و الکتروکوکلئوگرافی)، آزمایش ادیومتری ساقه‌ی مغز (ABR) است و توسط شنوایی شناسان در کلینیک‌های شنوایی شناسی انجام می‌شود.

• ارزیابی وزوز گوش: در مواردی که کم‌شنوایی همراه با وزوز باشد، ارزیابی تخصصی وزوز گوش هم توسط شنوایی شناس انجام خواهد شد.

• ارزیابی‌های تعادلی: (مثل VNG) که در صورت بروز علائم تعادلی توسط متخصص شنوایی شناسی انجام می‌شود.

• MRI و سی‌تی‌اسکن: که وجود ناهنجاری‌ها و بدخیمی‌هایی مثل انواع تومورها و بد شکلی‌ها و شکستگی‌های استخوان گیجگاهی را بررسی می‌کنند.

• آزمایش خون: که می‌تواند اختلالات خود ایمنی، عفونت‌های ویروسی و یا مشکلات متابولیک مثل دیابت را بررسی کند.

5- درمان سکته‌ی گوش:

متاسفانه برای درمان سکته‌ی گوش، زمان طلائی 72 ساعت از شروع علائم کم‌شنوایی وجود دارد که اکثر مبتلایان به سکته‌ی گوش، این زمان را از دست می‌دهند.

زیرا در بسیاری از موارد، مبتلایان دچار مشکلات تعادلی و سرگیجه‌ی شدید می‌شوند و به همین دلیل یا در بیمارستان‌ها بستری می‌شوند و یا در منزل استراحت می‌کنند و 3 روز طلائی برای درمان تمام می‌شود. اگر 2 هفته از شروع علائم گذشته باشد، دیگر امیدی به بهبود شنوایی نخواهد بود.

به طور کلی درمان اصلی سکته‌ی گوش استفاده از کورتیکواستروئیدها(کورتون) با دوز بالا است که غالبا به صورت تزریقی و به طور مستقیم به حفره‌ی گوش میانی انجام می‌شود تا از دریچه‌ی گرد جذب حلزون گوش داخلی شود و حداکثر تاثیرگذاری را داشته باشد.

بنابراین اگر پزشک شما، تجویز تزریق کورتون به پشت پرده‌ی گوش را داشت، تعجب و ممانعت نکنید. معمولا این تزریق‌ها 5 نوبت و هر 3 روز یک بار انجام می‌شوند.

حسب علتی که پزشک متخصص گوش و حلق و بینی به دنبال بررسی نتایج و آزمایش‌ها و دیگر روش‌های تخصصی (MRI، سی‌تی‌اسکن و آزمایش‌های شنوایی) برای سکته‌ی گوش بیمار در نظر می‌گیرد، ممکن است داروهای گشاد کننده عروق (جهت خونرسانی بهتر) و آسیکلوویر (جهت درمان عفونت‌های ویروسی) نیز تجویز شوند.

آنچه مهم است اینکه به هیچ عنوان فرد مبتلا خود درمانی انجام ندهد و طبق برنامه‌ی درمانی پزشک متخصص، درمان را ادامه دهد.

6- نقش تغذیه در مدیریت سکته‌ی گوش

تغذیه می‌تواند در مدیریت و درمان سکته‌ی گوش، نقشی حمایتی داشته باشد. هرچند تغذیه به تنهایی نمی‌تواند جایگزین درمان‌های پزشکی شود، اما می‌تواند با تقویت سلامت کلی، به بهبودی کمک کند.

در اینجا چند جنبه‌ی مهم تغذیه در این زمینه آورده شده است:

– کاهش التهاب: رژیم‌های غذایی که غنی از مواد غذایی ضد التهابی هستند، مانند میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات، ماهی‌های چرب، و روغن‌های گیاهی مانند روغن زیتون، ممکن است به کاهش التهاب در بدن کمک کنند.

– تقویت جریان خون: رژیم غذایی سرشار از غذاهایی که به بهبود گردش خون کمک می‌کنند، مانند غذاهای سرشار از امگا-3، آنتی‌اکسیدان‌ها و فیبر، می‌تواند برای سلامت عروق خونی مفید باشد.

– کاهش مصرف سدیم: برای افرادی که مبتلا به مشکلات گردش خون هستند، کاهش مصرف نمک ممکن است به کنترل فشار خون و کاهش خطر بیماری‌های قلبی، عروقی کمک کند.

– ویتامین‌ها و مواد معدنی: مصرف کافی ویتامین‌ها و مواد معدنی مهم مانند ویتامین C، ویتامین E، منیزیم و پتاسیم می‌تواند برای حفظ سلامت گوش مفید باشد.

– هیدراتاسیون مناسب: نوشیدن مقدار کافی آب برای حفظ تعادل مایعات بدن و کاهش احتمال اختلالات مرتبط با گوش مهم است.

– اجتناب از الکل و کافئین: مصرف بیش از حد الکل و کافئین ممکن است بر گردش خون و سلامت

7-احتمال تکرار سکته‌ی گوش:

سکته‌ی گوش می‌تواند در همان گوش مبتلا و یا گوش دیگر تکرار شود. این تکرار می‌تواند به فاصله‌ی چند روز و یا حتی چند سال بعد از اولین ابتلا رخ بدهد و می‌تواند علائم متفاوتی با اولین ابتلا داشته باشد.

تکرار سکته‌ی گوش، می‌تواند تحت تأثیر چندین عامل باشد. درک اینکه چرا بعضی از افراد بیش از یک بار به این شرایط دچار می‌شوند، هنوز کاملاً مشخص نیست، اما چند علت احتمالی عبارتند از:

o      شرایط پزشکی زمینه‌ای: بیماری‌هایی مانند دیابت، بیماری‌های قلبی و عروقی، و اختلالات خودایمنی می‌توانند ریسک تکرار سکته‌ی گوش را افزایش دهند.

o      عفونت‌ها: عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی که سیستم عصبی را تحت تأثیر قرار می‌دهند، ممکن است باعث تکرار سکته‌ی گوش شوند.

o      اختلالات گردش خون: مشکلات در جریان خون به عصب‌های وستیبولار می‌تواند منجر به التهاب مکرر یا آسیب مجدد شود.

o      اختلالات خودایمنی: در برخی موارد، سیستم ایمنی بدن ممکن است به اشتباه به بافت‌های سالم بدن حمله کند، که این امر می‌تواند شامل عصب‌های وستیبولار نیز باشد.

o      عوامل ژنتیکی: در برخی موارد، عوامل ژنتیکی ممکن است در تکرار سکته‌ی گوش نقش داشته باشند، هرچند این ارتباط هنوز کاملاً روشن نیست.

o      مصرف بعضی داروها: بعضی داروها ممکن است به ندرت باعث آسیب به عصب‌های وستیبولار شوند.

o      آسیب‌های سر یا گوش: آسیب‌های فیزیکی به سر یا گوش ممکن است ریسک تکرار سکته‌ی گوش را افزایش دهند.

با این حال، در بسیاری از موارد، علت دقیق تکرار سکته‌ی گوش مشخص نیست و ممکن است ترکیبی از چندین عامل باشد. مشورت با یک متخصص گوش و حلق و بینی یا یک متخصص نورولوژی می‌تواند به فهم بهتر و مدیریت این شرایط کمک کند.

8- پیشگیری از سکته‌ی گوش

نکات زیر می تواند به کاهش ریسک ابتلا به سکته‌ی گوش بیانجامد:

• پیشگیری از ابتلا به آنفولانزا (استفاده از واکسن آنفولانزا در زمان پیک ابتلا که پاییز و زمستان است).

• زندگی سالم: ترک سیگار و دیگر دخانیات، استفاده از تغذیه کم‌چربی و کم کلسترول، نوشیدن آب به مقدار نیاز بدن، مصرف میوه و سبزیجات تازه در رژیم غذایی، ورزش، یوگا و … .

• پایش دقیق و درمان پیگیرانه‌ی بیماری‌هایی چون دیابت و فشارخون.

• کاهش استرس: استرس به علت اختلال در خونرسانی به سلول‌های حسی و عصبی و ایجاد اکسیدان در خون که به سلول‌های بدن آسیب می‌رساند، می‌تواند عامل سکته‌ی گوش هم باشد. لذا با کاهش استرس و حفظ روحیه‌ی آرام، بهتر می‌توان سلامت سیستم شنوایی را در مقابل سکته‌ی گوش فراهم کرد.

• مراقبت از شنوایی در مقابل صدای بلند به کمک گوش گیرهای محافظ صدا.

• توانبخشی با سمعک یا کاشت حلزون.

به علت آسیب جدی که به سلول‌های مویی حلزون وارد می‌شود، متاسفانه استفاده از سمعک، کارایی چندانی برای مبتلایان به سکته‌ی گوش ندارد و در مواردی می‌توان از سیستم کاشت حلزون برای برگرداندن شنوایی نسبی به گوش مبتلا استفاده کرد. البته کاشت حلزون به خوبی شنوایی طبیعی نمی‌تواند شنوایی گوش مبتلا را تامین کند و مخفی هم نمی‌باشد و در صورت جراحی، بر روی گوش یا پشت گوش فرد مبتلا پیدا خواهد بود.

خواهشمندیم این مقاله را تمامی اعضای خانواده مطالعه بفرمایند و لینک آن را برای دوستان و آشنایتان ارسال بفرمایید تا با اطلاع رسانی همه جانبه، بتوان در جهت شناسایی و درمان به موقع سکته‌ی گوش گام برداریم.
فراموش نفرمایید سکته‌ی گوش بیماری کاملا اورژانسی است و در صورت بروز علائم آن، بیمار فقط 72 ساعت برای شروع درمان زمان دارد و باید هر چه سریع تر خود را به متخصصین گوش و حلق و بینی برساند.