کمشنوایی یک مشکل رایج است که بر کیفیت زندگی میلیون‌ها نفر در سراسر جهان تأثیر می‌گذارد ,و انزوای اجتماعی، افسردگی و کاهش عملکرد شناختی را موجب می‌شود. تحقیقات اخیر نشان داده‌اند که ارتباطی قوی بین افت شنوایی و بیماری آلزایمر و سایر اَشکال بیماری‌های دمانس (زوال عقل) وجود دارد و با درک این ارتباط، ممکن است بتوانیم در آینده خطر ابتلا به دمانس را کاهش دهیم. در این مقاله، به بررسی ارتباط بین کمشنوایی و بیماری آلزایمر، چگونگی ارتباط آن‌ها و اینکه چه کارهایی می‌توانید برای کاهش خطر یا اطرافیان خود انجام دهید، می‌پردازیم.
1- مقدمه: شیوع کمشنوایی و بیماری آلزایمر
کمشنوایی که به تازگی توسط سازمان جهانی بهداشت (WHO) به عنوان نقص شنوایی جزئی یا کامل در شنیدن صداها تعریف شده، یک نقص حسی رایج است که بر افراد در هر سنی تأثیر می‌گذارد. طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت، تقریباً 466 میلیون نفر از جمعیت جهان دارای نقص شنوایی ناتوان کننده هستند، و اگر تدابیر پیشگیری اتخاذ نشود، این تعداد تا سال 2050 به بیش از 900 میلیون افزایش خواهد یافت.
متقابلا، بیماری آلزایمر یک اختلال عصبی پیشرونده است که اساساً بر حافظه، تفکر و رفتار تأثیر می‌گذارد. آلزایمر شایع‌ترین شکل دمانس است که حدود 60-80 درصد موارد دمانس (زوال عقل) در سراسر جهان را شامل می‌شود. طبق اطلاعات انجمن آلزایمر، تخمین زده می‌شود که حدود 6.2 میلیون نفر از آمریکایی‌های 65 سال و بالاتر در حال حاضر با بیماری آلزایمر زندگی می‌کنند و این تعداد تا سال 2050 به تقریباً سه برابر خواهد شد.
اگرچه در نگاه نخست به نظر می‌آید که این دو مشکل غیرمرتبط هستند، تحقیقات اخیر نشان داده‌اند که افراد مبتلا به کم‌شنواییِ بدون درمان، در خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری آلزایمر یا ایجاد اختلال شناختی هستند.
تحقیقات متعدد و معتبر نشان داده‌اند که:
افرادی که دارای کمشنوایی ملایم (تا 40 دِسی‌بِل افت شنوایی) هستند، تقریباً دو برابر احتمال ابتلا به اختلال فراموشی (آلزایمر) نسبت به افراد با شنوایی نرمال دارند.
افرادی که دارای کمشنوایی متوسط(تا 55 دِسی‌بِل) هستند، سه برابر احتمال ابتلا به آلزایمر نسبت به افراد با شنوایی نرمال دارند.
افرادی که دارای کمشنوایی شدید (بیش از 70 دِسی‌بِل) هستند، پنج برابر احتمال ابتلا به آلزایمر نسبت به افراد با شنوایی نرمال دارند و برای هر افزایش 10 دِسی‌بِل در میزان کمشنوایی، احتمال ابتلا به آلزایمر 20 درصد افزایش پیدا می‌کند.
برای افراد بالای 60 سال، 36 درصد از احتمال ابتلا به آلزایمر به کمشنوایی مرتبط است.
درک شیوع کمشنوایی و بیماری آلزایمر برای افزایش آگاهی، ترویج شناسایی زودرس و اجرای تدابیر پیشگیری بسیار مهم است. با بررسی ارتباط بین این دو مشکل، ممکن است به پیدایش راهکارهای جدیدی در مورد جلوگیری، درمان و مدیریت آن‌ها برسیم.
2- مفهوم کمشنوایی، علت‌ها، انواع و پیامدها
کمشنوایی یک مشکل رایج است که بر میلیون‌ها نفر در سراسر جهان تأثیر می‌گذارد و ممکن است به دلایل مختلف اتفاق بیافتد.
سه نوع اصلی کمشنوایی وجود دارد: کمشنوایی انتقالی، کمشنوایی حس-عصبی و کمشنوایی آمیخته.
کمشنوایی انتقالی معمولاً ناشی از مشکلات در گوش خارجی یا میانی است، مانند عفونت‌های گوش، تجمع جرم یا آسیب به پرده‌ی گوش. از سوی دیگر، کمشنوایی حسی-عصبی ناشی از آسیب به گوش داخلی یا عصب شنوایی است. این نوع از کمشنوایی معمولاً با پیری، تماس با صداهای شدید، ژنتیک، استفاده از برخی داروها و ابتلا به برخی از بیماری‌های خاص مرتبط است. کمشنوایی آمیخته به ترکیبی از کمشنوایی انتقالی و کمشنوایی حسی-عصبی اشاره دارد.
پیامدهای کمشنوایی به فراتر از مشکلات در ارتباط و تعاملات اجتماعی می‌رسد. تحقیقات نشان داده‌اند که ارتباط قوی‌ای بین کمشنوایی و کاهش عملکرد شناختی، از جمله افزایش خطر ابتلا به بیماری آلزایمر، وجود دارد. درک ارتباط پیچیده بین کمشنوایی و بیماری آلزایمر برای مداخله زودرس و استراتژی‌های پیشگیری بسیار حیاتی است. چک‌آپ‌های منظم شنوایی، درمان به موقع کمشنوایی و استفاده از سمعک‌ها یا سایر دستگاه‌های کمک شنوایی می‌تواند نقش مهمی در کاهش تأثیرات شناختی مرتبط با افت شنوایی ایفا کند.
3- آلزایمر چیست؟
آلزایمر یک بیماری مزمن و پیشرونده‌ی مغزی است که باعث تخریب و خسارت به سلول‌های عصبی در مغز می‌شود. این بیماری عمدتاً در سالمندان و افراد بالای 65 سال شیوع دارد و یکی از شایع‌ترین علل اختلالات حافظه و تغییرات شخصیت در افراد مسن است.
نشانه‌های شایع آلزایمر :
کاهش حافظه: مشکلات در حفظ کردن اطلاعات جدید و یادگیری و تکرار اطلاعات آشنا.
دشواری در انجام وظایف روزمره: دشواری در انجام کارهای روزمره مانند پخت و پز، تنظیم برنامه‌ها، و مدیریت پول.
گم شدن در مکان‌های آشنا: مشکل در شناختن مکان‌های آشنا و حتی در محیط‌هایی که قبلاً آشنا بوده‌اند.
مشکلات در زبان و گفتار: دشواری در بیان کلمات یا درک و استفاده از کلمات صحیح، تلفظ نادرست و گیجی در استفاده از زبان.
کاهش تمرکز و توجه: مشکل در تمرکز، حواس‌پرتی و اجرای وظایفی که نیاز به توجه و تمرکز دارند.
تغییرات شخصیت: تغییرات در شخصیت و رفتار، افزایش اضطراب یا افسردگی، انزواگری، خشم و عدم اعتماد به قابلیت‌های خود.
تحولات عاطفی: تحولات در عواطف و احساسات، ممکن است افراد با آلزایمر دچار اضطراب، استرس، ترس‌های نامعقول یا افسردگی شوند.
مشکلات در تصمیم‌گیری: دشواری در انجام تصمیمات معقول و انعطاف‌پذیری در موقعیت‌های چندگانه.
تحقیقات نشان می‌دهند که چندین عامل و فرآیند بیولوژیکی در ایجاد این بیماری نقش دارند.
مهم‌ترین عوامل و مکانیسم‌های مرتبط با آلزایمر:
تشکیل پلاک‌های آمیلوئیدی: یکی از ویژگی‌های اصلی آلزایمر، تشکیل پلاک‌های آمیلوئیدی است. آمیلوئید بتا، نوع خاصی از پروتئین، به صورت لوله‌های برش‌خورده در مغز تجمع می‌کند و پلاک‌های آمیلوئیدی را ایجاد می‌کند.
تشکیل گلیال‌های نوروفیبریلر: گلیال‌های نوروفیبریلر نوع دیگری از تجمعات پروتئینی هستند که در سلول‌های عصبی ایجاد می‌شوند و به تغییر ساختار و وظیفه‌ی این سلول‌ها منجر می‌شوند.
تخریب سلول‌های عصبی: پلاک‌های آمیلوئیدی و گلیال‌های نوروفیبریلر باعث تخریب سلول‌های عصبی در مغز می‌شوند، که این موضوع منجر به افت تدریجی عملکرد عصبی و اختلالات شناختی می‌شود.
اختلالات نقل و انتقال عصبی: اختلالات در نقل و انتقال مواد شیمیایی میان سلول‌های عصبی نقش مهمی در آلزایمر ایفا می‌کند. کاهش سطح یک ماده شیمیایی به نام اسید گاما-آمینوبوتیریک(GABA) و افزایش اسید گلوتامات در مغز احتمالاً در این مکانیسم تاثیرگذار هستند.
آسیب به سلول‌های عصبی توسط رادیکال های آزاد: فعالیت‌های آزاد رادیکال های آزاد و استرس اکساتیو می‌تواند به آسیب دیدن سلول‌های عصبی و تشدید آلزایمر کمک کند.
عوامل ژنتیکی: وجود اختلالات ژنتیکی خاص می‌تواند خطر بیشتر ابتلاء به آلزایمر را به همراه داشته باشد.
التهابات: التهابات مزمن و پاسخ آنتی- التهابی نامتعادل در مغز ممکن است نقشی در توسعه آلزایمر ایفا کند.
تأثیرات محیطی: عواملی مانند فعالیت‌های ذهنی فرد، تغذیه، فعالیت‌های ورزشی و تعامل اجتماعی می‌توانند بر روی احتمال ابتلا به آلزایمر و شدت علائم آن تأثیر گذار باشند.
آتروفی مغز: شامل تحلیل قشر خاکستری و کوچک شدن سایز مغز ناشی از کم شدن سلول‌های ماده‌ی خاکستری مغز.
کاهش فعالیت مغزی ناشی از کاهش دریافت‌های حسی از جمله حس شنوایی که در این مقاله به آن خواهیم پرداخت.
4- ارتباط بین کمشنوایی و کاهش عملکرد شناختی:
تحقیقات اخیر ارتباط جدی بین کمشنوایی و کاهش عملکرد شناختی را نشان داده‌اند، به ویژه بیماری آلزایمر. در حالی که این دو مشکل به نظر ممکن است متفاوت باشند، اما مطالعات نشان داده‌اند که ارتباط قوی‌ای بین آن‌ها وجود دارد که نشان می‌دهد مداخله در کمشنوایی، خطر کاهش عملکرد شناختی را به طور جدی کاهش می‌دهد. تعداد زیادی از مطالعات نشان داده‌اند که افرادی که کمشنوایی درمان نشده دارند، تجربه‌ی کاهش عملکرد شناختی و ابتلا به بیماری آلزایمر دارند. دلیل این ارتباط هنوز در حال بررسی است، اما پژوهشگران چندین نظریه ارائه کرده‌اند. یکی از نظریات اصلی- که نظریه‌ی “بارِ شناختی” نام دارد، مدعی است که زمانی که کمشنوایی وجود دارد، منابع شناختیِ مغز به سمت پردازش صدا هدایت می‌شوند. وقتی افراد با کمشنوایی روبرو می‌شوند، غالباً برای پردازش اطلاعات شنیداری، تلاش بیشتری می‌کنند که منجر به افزایش بارِ شناختی مغز می‌شود. این فشار اضافی بر منابع مغز باعث کاهش ذخایر شناختی برای سایر وظایف ضروری مثل حافظه و پردازش شناختی می‌شود. در طول زمان، این بار شناختی می‌تواند به پیشرفت یا تسریع بیماری آلزایمر کمک کند. علاوه بر این، انزوای اجتماعی و کاهش تعامل با دیگران (ناشی از کمشنوایی) می‌تواند به کاهش عملکرد شناختی منجر شود. کمشنوایی معمولاً منجر به مشکلات در ارتباطات می‌شود که باعث دوری افراد از تعاملات و تجربیات اجتماعی می‌شود. این جدایی می‌تواند منجر به افزایش استرس، افسردگی و کاهش عملکرد شناختی در طول زمان شود. علاوه بر این، قشر شنوایی مغز که مسئول پردازش صدا است، به طور پیچیده با مناطق دیگری که در حافظه و شناخت نقش دارند، ارتباط دارد. وقتی ورودی شناختی به دلیل کمشنوایی کاهش می‌یابد، این مناطق متصل‌شده ممکن است تحت تأثیر قرار گیرند و منجر به اختلال شناختی شوند. ضمنا، شواهد روزافزونی وجود دارد که نشان می‌دهد پاتولوژی‌های مشترک، مانند التهاب و آسیب عروقی، ممکن است در کمشنوایی و بیماری آلزایمر نقش داشته باشند. این مکانیسم‌های مشترک می‌توانند توضیح دهند که چرا افرادی که با کمشنوایی مواجه هستند، ممکن است در خطر ابتلا به بیماری آلزایمر بیشتری باشند. علاوه بر این، تحقیقات اخیر نشان داده‌اند که ناحیه‌های مغزی که در پردازش صدا مشغول به کار هستند با ناحیه‌های مرتبط با حافظه و وظایف شناختی همپوشانی دارند. این اتصالات آناتومیکی ممکن است توضیح مناسبی برای ارتباط بین کمشنوایی و کاهش عملکرد شناختی فراهم کند.
5- ارتباط بین کمشنوایی و بیماری آلزایمر
یافته‌های تحقیقاتی در سال‌های اخیر، بیانگر تفسیرهای جالبی درباره‌ی ارتباط بین کمشنوایی و بیماری آلزایمر است. چندین مطالعه نشان داده‌اند که این دو مشکل دارای ارتباط قوی‌ای هستند و اشاره می‌کنند که مداخله در کمشنوایی بر کاهش خطر ابتلا به بیماری آلزایمر تأثیر مثبتی دارد. یک مطالعه که توسط پژوهشگران دانشگاه جان هاپکینز آمریکا انجام شده است، نشان داد افرادی که به کم‌شنواییِ درمان نشده مبتلا هستند، در مقایسه با کسانی که افت شنوایی ندارند، احتمال ابتلا به اختلالات شناختی و کاهش عملکرد مغز بیشتری را دارند. این مطالعه نشان داد که کمشنوایی می‌تواند از طریق افزایش فشار بر منابع مغز و سختی فرآیند پردازش و درک صداها، به کاهش عملکرد شناختی منجر شود. علاوه بر این، مطالعه‌ی دیگرِ منتشر‌شده در مجله JAMA Otolaryngology-Head & Neck Surgery نشان داد که کمشنوایی باعث کاهش حجم مغز، به ویژه در ناحیه‌های مرتبط با پردازش گفتار و صدا می‌شود. این کاهش حجم مغز ممکن است به تشدید اختلال شناختی در افرادی که همزمان مبتلا به افت شنوایی و بیماری آلزایمر هستند، کمک کند.
6- جستجوی عوامل مشترک برای کمشنوایی و بیماری آلزایمر
هر چقدر که پژوهشگران بیماری آلزایمر را بیشتر بررسی می‌کنند، ارتباطات جالبتری بین کمشنوایی و این اختلال عصبی ویران‌کننده روشن می‌شود. در حالی که طبیعتِ دقیقِ این ارتباط هنوز در حال بررسی است، مطالعات بسیاری، عوامل خطر مشترکی را معرفی کرده‌اند که ممکن است به ارتباط بین دو مشکل کمک کنند. یک عامل مهمی که مشخص شده است، سن است. هم کمشنوایی و هم بیماری آلزایمر در افراد مسن‌تر رایج‌تر هستند. پس از سن 60 سالگی و با افزایش سن، بدن ما تغییرات مختلفی را تجربه می‌کند، که شامل تضعیف و تحلیل رفتن طبیعی اعضای حسی و توانایی‌های شناختی می‌شود. اعتقاد بر این است که این تغییرات مرتبط با سن، ممکن است به پیشرفت هر دو مشکل کمشنوایی و اختلال شناختی کمک کنند. عامل خطر دیگری که به چشم می‌آید، ژنتیک است. برخی از ژن‌ها به عنوان عوامل مشارکت‌کننده در کمشنوایی و بیماری آلزایمر شناسایی شده‌اند. به عنوان مثال، ژن APOE که با افزایش خطر بیماری آلزایمر ارتباط دارد، با کمشنوایی نیز در ارتباط است. این نشان می‌دهد که ممکن است مکانیسم‌های ژنتیکی پایه‌ای وجود داشته باشد که افراد را برای هر دو مشکل کمشنوایی و بیماری آلزایمر مستعد می‌کند.
علاوه بر این، سلامت قلبی- عروقی نقشی مهم در کمشنوایی و بیماری آلزایمر دارد. اختلالات قلبی-عروقی مانند فشار خون بالا و دیابت، با افزایش خطر هر دو مشکل مرتبط اعلام شده است. بنابراین حفظ سلامت قلب و عروق ممکن است تأثیر محافظتی در برابر پیشرفت کمشنوایی و بیماری آلزایمر داشته باشد.
7- استراتژی‌های تشخیص زودرس و مداخله
تشخیص زودرس و مداخله در مواجهه با ارتباط بین کمشنوایی و بیماری آلزایمر بسیار حیاتی است. با اجرای استراتژی‌های مؤثر می‌توان زمان شروع یا پیشرفت بیماری آلزایمر را به تأخیر انداخت و کیفیت زندگی را بهبود بخشید.
یکی از اولین استراتژی‌ها این است که آزمون‌های شنوایی (ادیومتری دوره‌ای) منظم را به عنوان اولویت در نظر گرفت. یک آزمون ساده شنوایی می‌تواند هر گونه کمشنوایی را در ابتدای مسیر شناسایی کند، که به مداخله‌ی به موقع منجر خواهد شد.
توصیه می‌شود افراد حداقل یک‌بار در سال چکاپ شنوایی انجام دهند، به ویژه در افرادی که سنشان بالاست یا تغییراتی در حساسیت شنوایی خود مشاهده می‌کنند.
علاوه بر آزمون‌های شنوایی، توجه به نشانه‌ها و علائم مشترک کمشنوایی ضروری است که شامل مشکل در درک گفتگوها، پرسش مکرر از مردم برای تکرار سخنان، افزایش بلندی صدا در دستگاه‌های الکترونیکی مثل تلویزیون یا تجربه‌ی صدای وزوز در گوش‌ها می‌باشد. شناسایی این نشانه‌ها و درخواست کمک از متخصصصین شنوایی شناسی می‌تواند تأثیر مهمی در مدیریت کمشنوایی و کاهش خطر بیماری آلزایمر داشته باشد. پس از شناسایی، استراتژی‌های مداخله می‌توانند بر اساس نیازهای خاص فرد شخصی‌سازی شوند که می‌تواند شامل استفاده از سمعک‌ها، دستگاه‌های کمک شنوایی (ALD: Assistive Listening Device) یا حتی ایمپلنت‌های کوکلئار (کاشت حلزون) باشد.
این دستگاه‌ها می‌توانند درک شنیداری را بهبود بخشند، توانایی‌های ارتباطی را افزایش دهند و به افراد کمک کنند تا در تعاملات اجتماعی خود فعال بمانند، که همه‌ی این‌ها برای سلامت شناختی ضروری هستند. علاوه بر این، داشتن یک رویکرد کلیتی نسبت به سلامت مغز ضروری است. ورزش و شرکت در تمرینات فیزیکی منظم، حفظ رژیم غذایی سالم، مدیریت استرس و انجام فعالیت‌های ذهنی می‌تواند همگی به کاهش خطر کاهش شناختی و بیماری آلزایمر کمک کند. فعالیت‌هایی مانند خواندن مطالب با صدای بلند، حل کردن پازل و جدول، یادگیری مهارت‌های جدید و ارتباط با دیگران، مغز را تحریک می‌کنند و به بهبود کلی سلامت شناختی کمک می‌کنند. تشخیص زودرس و مداخله، کلیدی در مواجهه با ارتباط بین کمشنوایی و بیماری آلزایمر است. با اتخاذ گام‌های فعال برای حفظ سلامت شنوایی و اجرای مداخلات مناسب، افراد می‌توانند خطر از دست دادن توانایی شناختی خود را کاهش دهند و کیفیت زندگی بهتری را در سنین پیری حفظ کنند.
8- سمعک‌ها و نقش موثر آن‌ها در کاهش خطر بیماری آلزایمر در کم‌شنوایان
خوشبختانه، شواهد روزافزون نشان می‌دهد که سمعک‌ها نقش بسیار حیاتی در کاهش خطر بیماری آلزایمر در افراد مبتلا به کمشنوایی ایفا می‌کنند. با بازگرداندن ورودی شنوایی، افزایش فعالیت سیستم پردازش شنوایی و فرایند حافظه و یاد گیری و همچنین بهبود توانایی‌های ارتباطی، سمعک‌ها بار شناختی را که بر مغز وارد می‌شود کاهش داده و این به مغز امکان می‌دهد که منابع خود را به توابع شناختی ضروری هدایت کند. در یک مطالعه نوآورانه که در مجله The Lancet منتشر شد، پژوهشگران متوجه شدند که افرادی که به کمشنوایی مبتلا بودند و از سمعک‌ها استفاده می‌کردند، نرخ اختلال شناختی را نسبت به کسانی که از سمعک‌ها استفاده نمی‌کردند، به خوبی کاهش داده‌اند. شرکت‌کنندگان مطالعه، بهبود‌های قابل‌توجهی در حافظه، توجه و عملکرد اجرایی نشان دادند، که نشان می‌دهد که مقابله با افت شنوایی از طریق استفاده از سمعک‌ها تأثیرات حفاظتی بر روی سلامت شناختی داشته باشد.
دلایل ارتباط مثبت بین استفاده از سمعک و کاهش احتمال ابتلا به آلزایمر عبارتند از:
حفظ فعالیت ذهنی: استفاده‌ی مناسب از سمعک می‌تواند به افراد کم‌شنوا کمک کند تا در تعاملات اجتماعی و فعالیت‌های ذهنی فعال‌تر باشند. این فعالیت‌ها می‌توانند به حفظ فعالیت ذهنی و جلوگیری از آلزایمر کمک کنند.
تحریک مغز: شنیدن به صورت واضح و موثر از طریق سمعک‌ها می‌تواند به تحریک مغز کمک کند و این می‌تواند بر توانایی‌های شناختی و عملکرد پردازشی مغز تأثیر بگذارد.
کاهش افسردگی و اضطراب: استفاده‌ی مؤثر از سمعک‌ها می‌تواند به کاهش افسردگی و اضطراب کمک کند که این موارد ممکن است به عنوان عوامل خطر در بروز آلزایمر مؤثر باشند.
توصیه ی جدی ما متخصصین شنوایی شناسی به افراد کم‌شنوای بالای سن 65 سال این است که هر چه سریع‌تر جهت چکاپ شنوایی خود مراجعه کنند و در صورت اثبات کم‌شنواییِ غیر قابل درمان، با تجویز سمعک‌های هوشمند و شروع توانبخشی شنیداری و شنیدن محتوای صوتی (موسیقی، اخبار، پادکست و فیلم) به مدت 4 الی 6 ساعت به کمک سمعک‌ها، نه تنها از پیشرفت کمشنوایی خود جلوگیری کنند و توانایی‌های درک گفتاری خود را بهبود بخشند، بلکه خطر کاهش عملکرد شناختی مغز و بیماری آلزایمر را نیز به طور جدی کاهش دهند.
به اهمیت تشخیص زودرس، مداخلات سریع و پیگیری‌های مداوم توجه داشته باشید تا به فرصت‌های احتمالی که سمعک‌ها می‌توانند در کاهش خطر بیماری آلزایمر و ارتقاء سلامت شناختی کمک کنند، دست یابید.
شاید ندانید:
فشار خون و کم شنوایی، رابطه ی علت و معلول دوطرفه
دیابت ، زوال نامحسوس شنوایی
پیرگوشی: نشانه ها، تشخیص، توان بخشی به موقع
ضرورت چکاپ دوره ای شنوایی میانسالان و سالمندان
