دیابت ، زوال نامحسوس شنوایی

آیا دیابت باعث کم‌شنوایی می‌شود؟

شیوع کاهش شنوایی در مبتلایان به دیابت چقدر  است؟

• تعریف دیابت:

دیابت یا بیماری قند یا(Diabetes Mellitus) به قندخون بالای 96 تا حدود 112 میلی‌گرم در دِسی‌لیتر گفته می‌شود. در این بیماری، توانایی تولید هورمون انسولین در بدن از بین می‌رود یا بدن در برابر انسولین مقاوم می‌شود و انسولینِ تولیدی نمی‌تواند عملکرد طبیعی خود را انجام دهد. انسولین، هورمونی است كه توسط لوزالمعده (پانکراس) توليد مي‌شود و نقش آن استفاده از قند به عنوان عظيم‌ترين منبع انرژي بدن و پایین آوردن قند خون توسط سازوکارهای مختلف است.

دیابت دو نوع اصلی دارد.

 در دیابت نوع یک، تخریب سلول‌های بتا در پانکراس منجر به نقص در تولید انسولین می‌شود .

 در نوع دو، مقاومت پیش‌رونده‌ی بدن به انسولین وجود دارد که در نهایت ممکن است به تخریب سلول‌های بتای پانکراس و نقص کامل تولید انسولین منجر شود. در دیابت نوع دو عوامل ژنتیکی، چاقی و کم‌تحرکی نقش مهمی در ابتلای فرد دارند. قندخونِ بالا، به مرور زمان بر تمام ارگان‌های بدن تاثير می‌گذارد و منجر به بيماری‌های قلبی، سكته‌ی مغزی، نارسايی كليه، نابينايی، ناتوانی جنسی وعفونت‌های منتهی به نقص عضو می‌شود.

• شیوع دیابت:

  بر اساس نتایج تحقیقات موسسه سنجش و ارزیابی سلامتِ دانشگاه واشنگتن، در حال حاضر ۵۲۹ میلیون نفر در جهان مبتلا به دیابت هستند و پیش‌بینی می‌شود که این رقم تا سال ۲۰۵۰ میلادی با افزایش بیش از دو برابری به حدود ۱.۳ میلیارد نفر برسد.

بر اساس آخرین آمارها در آمریکا، فقط حدود 37 ملیون نفر در ایالات متحده مبتلا به دیابت هستند. منابع معتبر این گونه بیان کرده‌اند که بین 90 تا 95 درصد افرادی که دیابتی هستند، به نوع دوم آن مبتلا هستند، که می‌تواند در هر سنی بروز کند. 130 میلیون نفر هم در مرحله‌ی پیش دیابت (قندِخون بین 100 تا 125 میلی‌گرم بر دسی‌لیتر) هستند.
در ایران ۱۱درصد افراد بالای ۲۵ سال به دیابت مبتلا هستند که معادل ۵.۵ میلیون نفر در کشور است و البته شیوع این بیماری در کشور روند افزایشی دارد.

• شیوع کم‌شنوایی در بیماران دیابتی

  تحقیقات متعدد و نتایج ثبت شده در مجلات و بولتن‌های معتبر پزشکی نشان می‌دهد که هنگامی که سطح قندخون به خوبی کنترل نشود، خطر ابتلا به کم‌شنوایی افزایش می‌یابد. در مطالعات و تحقیقاتی که به صورت پژوهشی بر روی افراد دیابتی انجام شده است نشان داده شده است که احتمال رخ دادنِ کم‌شنوایی در افراد دیابتی دو برابر بیشتر نسبت به افرادی است که به دیابت مبتلا نیستند. آمارها نشان می‌دهند که 70 درصد مبتلایان به دیابت مزمن که در رنج سنی 50 تا 69 سال قرار دارند، ریسکِ بالای ابتلا به کم‌شنوایی را دارا هستند و افراد دچار پیش دیابت هم حدود 30 درصد نسبت به افراد سالم بیشتر در خطر ابتلا به کم‌شنوایی قرار دارند.

• عواملی که باعث بروز کم‌شنوایی در بیماران دیابتی می‌شوند چیست؟

1- ضعف سیستم ایمنی: از آن‌جایی که دیابت مزمن، باعث ضعف سیستم ایمنی بدن در مقابل بیماری‌ها و عوامل بیماری‌زا می‌شود، عفونت‌های متعدد سیستم کلیوی، ادراری و سیستم تنفسی فوقانی اجازه بروز می‌یابند، که این دو به ترتیب به نوبه‌ی خود موجب اختلال متابولیسمی و ابتلا به اوتیت (التهاب و عفونت گوش) خواهد شد که افت شنوایی را به دنبال خواهد داشت.

2- نفروپاتی (آسیب کلیه): اختلال و نارسایی کلیه یکی از عوارض دیابت می‌باشد که موجب دفع ناقص سموم و مواد دفعی بدن خواهد شد و به همین علت اختلال و آسیب در سیستم حلزونی را به دنبال خواهد داشت.

3- آنژیوپاتی (آسیب عروقی)، آرتریواسکروزیس (تنگی عروق)، ایسکمی ( کم رسیدن خون) و هایپوکسی (کمبود اکسیژن در حلزون):

ثابت شده است کمبود یا اختلال در مصرف انسولین، باعث اختلال در متابولیسم پروتئین و چربی هم می‌شود. در این بیماران، تولید و انباشت چربی در بدن کاهش یافته و سطح چربی خون بالا می‌رود که به نوبه‌ی خود باعث آرترواسکلروز (تصلب شرایین) و تنگی عروق می‌شود. با ادامه یافتن قند خون بالا، هموگلوبین گلیکولیزه در خون تولید و در دیواره‌ی رگ‌ها رسوب می‌کند. با افزایش قطر دیواره‌ی عروقی و ادامه‌ی دیابت، سلول‌های عصبی دچار اختلال تغذیه‌ای شده ودیواره‌های سلول‌های عصبی دچار دیسپلازی (افزایش رشد) یا نکروز (بافت مردگی) شده و نوروپاتی محیطی دیابتی ایجاد می‌شود. این نوروپاتی می‌تواند حتی در مراحل ابتدایی دیابت هم اتفاق بیوفتد. در نوروپاتی محیطی دیابتی اعصاب محیطی از جمله پایانه‌های عصبی بینایی و شنوایی به مرور از بین می‌روند و غیر قابل ترمیم خواهند بود. تحقیقات نشان داده است که آسیب‌های شنوایی ناشی از دیابت به دنبال اختلالات در ریز جریان‌های خونی (Microcirculation) در نوار عروقی حلزون(Steria vascularis) ایجاد می‌شود که شبکه‌ی مویرگی تغذیه کننده‌ی حلزون شنوایی هستند. این اختلالات در جریان‌های خونِ مویرگی، باعث کم رسیدن خون (Ischemia) و کمبود اکسیژن(Hypoxia) در بافت‌ها و آسیب به واحدهای عصبی منفرد یا مولتیپل در سیستم شنوایی می‌شود. از آن‌جایی که افزایش قند خون باعث افزایش چربی خون هم خواهد شد، این چربی در سلول‌های مویی حلزون و سلول‌های عصبی موجود در حلزون انبار شده و باعث آسیب به آن‌ها خواهد شد. چون بخش مهمی از انرژی سلول‌های حسی و عصبی حلزون شنوایی از قند خونی تامین می‌شود که به دنبال دیابت امکان ورود آن به سلول‌های عصبی و حسی حلزون وجود ندارد، آسیب بسیار مهمی از انباشت قند در خون بیمار و عدم تغذیه‌ی این سلول‌ها ایجاد خواهد شد.

4- تحقیقات ثابت کرده است که دیابت باعث اختلال در ساختار لایه اندو تلیال عروق خونی می‌شود. لایه اندوتلیال، داخلی‌ترین لایه عروق خونی و در تماس با خون است . در بیماران دیابتی دو آنزیم به نام‌های FAS یا Fatty acid synthase و NOS یا Nitric Oxide Synthase که با سلول‌های لایه‌‌ی داخلی جدار رگ‌های خونی واکنش می‌کنند، به شدت کاهش می‌یابد و موجب اختلالات عروقی می‌شود. این اختلالات عروقی هم در افراد مبتلا به دیابت نوع 1 که فاقد انسولین هستند وهم در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 که مقاوم به انسولین هستند، اتقاق می‌افتد. بنابراین در غیاب انسولین و یا مقاومت به انسولین، نقص در مقدار آنزیم FAS ایجاد می‌شود و اتفاقات بعد از آن منجر به عوارض عروقی می‌گردد.

5- همین طور در تحقیقات دیگری ثابت شده است که گلوکز بالا به عملکرد ارتجاعی عروق خونی آسیب می‌رساند. هنگامی که خون از طریق عروق خونی جریان می‌یابد، این رگ‌ها منبسط یا شل می‌شوند. عروق خونی این ویژگی را به علت وجود اکسید نیتریک بدست آورده‌اند که جریان مناسب و روان خون در بدن را تسهیل می‌سازد. اما هنگامی که مقدار قند خون افزایش یابد، میزان اکسید نیتریک کاهش زیادی یافته و بر عروق خونی تأثیر گذاشته وباعث تنگی مزمن عروق و مویرگ ها می‌شود.

6- از آنجایی که معمولا افزایش قند خون در بیماران دیابتی با افزایش چربی خون نیز همراه است و به‌دنبال این افزایش‌ها، غلظت خون نیز افزایش یافته و اختلالات جدی در خون‌رسانی به حلزون شنوایی اتفاق می‌افتد، بیماران مبتلا به دیابت در معرض خطر جدی در ابتلا به انسداد ناگهانی عروق خونی هستند که یکی از علل کم‌شنواییِ ناگهانی و سکته‌ی گوش می‌باشد. لذا اگر به دیابت مبتلا هستید، همیشه به یاد داشته باشید که در صورت شنیدن صدای وزوز در گوش‌ها و کم شدن ناگهانیِ شنوایی، تنها 72 ساعت فرصت دارید تا پس از ارزیابی‌های دقیق شنوایی و مراجعه به پزشک، درمان اورژانسی گوش خود را شروع کنید. در غیر این صورت امکان از دست دادن شنوایی شما بسیار زیاد خواهد بود.

در ضمن خوب است بدانید که عوامل دیگری نیز هستند که به همراه دیابت ممکن است افت سریع‌تر کم‌شنوایی را در مبتلایان به دیابت (نوزادان، کودکان و بزرگسالان) باعث شوند.

این عوامل عبارتند از:

قرار گرفتن در معرض صداهای بلند مانند انفجار یا سر و صدای دائمی و بلند در مراکز صنعتی و نظامی و شغلی.

• افزایش سن و ایجاد پیرگوشی.

• سابقه‌ی خانوادگی در بروز کم‌شنوایی.

• اعتیاد به سیگار یا الکل.

• بیماری‌های ویروسی مثل هرپس و آنفولانزا.

• نارسایی کلیه و بیماران دیالیزی یا پیوند کلیه.

• مصرف داروهای سمی (اتوتوکسیک) برای گوش مثل داروهای جنتامایسین، استرپتومایسین، کانامایسین، ویامایسین، نئومایسین، فروزماید، اتاکریتیک اسید.

• سکته‌ی گوش یا کم‌شنوایی ناگهانی.

تشخیص

کاهش شنوایی می‌تواند آن‌قدر تدریجی باشد که شما متوجه بروز آن نشوید. کودکان و بزرگسالان مبتلا به دیابت ممکن است در هر سنی به آن مبتلا شوند. اگر فکر می‌کنید که کم‌شنوایی در شما اتفاق افتاده است، از خودتان سوالات زیر را بپرسید:

• آیا کسی شکایت کرده است که شما به حرف‌های او گوش نمی‌دهید؟

• آیا اغلب از مردم می‌خواهید که صحبت‌های خود را تکرار کنند؟

• آیا در گوش دادن به صحبت‌های بیش از دو نفر مشکل دارید؟

• آیا افراد خانواده‌تان شکایت می‌کنند که با صدای بلند تلویزیون تماشا می‌کنید؟

• آیا در درک مکالمات در مکان‌های شلوغ مشکل دارید؟

• آیا دچار وزوز گوش هستید؟

• آیا دچار مشکلات تعادلی مثل منگی و سرگیجه‌های گذرا و اختلالات تعادلی هستید؟

اگر پاسخ شما در بیشتر از یک یا دو عدد از سوالات فوق مثبت بود، باید به کلینیک‌های شنوایی شناسی مراجعه کنید تا متخصص شنوایی شناسی وضعیت سیستم شنوایی و تعادل شما را ارزیابی کند و از بروز مشکلات بیشتر جلوگیری شود.
اگر مدت زیادی است که به دیابت نوع دوم مبتلا هستید و به خوبی کنترل نشده است، باید بدانید که دیابت می‌تواند به شبکه گسترده‌ی رگ‌های خونی موجود در گوش شما آسیب برساند و این آسیب باعث کم شدن میزان خون‌رسانی به سلول‌های مویی حلزون گوش و سیستم تعادلی شما شود و در اثر این امر، در سیستم شنوایی و تعادل، آسیب پایدار ایجاد شده و قدرت شنوایی شما کاهش می‌یابد و عملکرد تعادلی بدن شما هم مختل خواهد شد. یکی دیگر از آسیب‌هایی که دیابت ایجاد می‌کند، آسیب عصبی است. بنابراین روش دیگری که دیابت باعث بروز کم‌شنوایی و مشکلات تعادلی می‌شود، آسیب به اعصاب گوش می‌باشد و در اثر این امر، توانایی انتقال صحیح و موثر سیگنال‌های شنوایی به مغز کاهش می‌یابد و توانایی درک و پردازش گفتاری شما کاهش می‌یابد و منگی و سرگیجه و اختلال تعادلی هم ایجاد خواهد شد.
ممکن است این آسیب شنوایی همراه با وزوز گوش یا بدون آن باشد. همین طور ممکن است کم‌شنوایی و وزوز گوش همراه منگی و سرگیجه یا بدون آن‌ها باشد. بنابراین بهتر است به طور دوره‌ای (حداقل هر سال یک‌بار) به کلینیک‌های شنوایی شناسی مراجعه کنید تا متخصص شنوایی شناسی با بررسی‌های شنوایی شناسی جامع و دقیق، وضعیت شنوایی شما را بررسی کند و با دادن راهکارهایی از پیشرفت کم‌شنوایی در شما جلوگیری کند. متخصص شنوایی شناسی با بررسی‌ها و معاینه‌های مرتب وضعیت شنوایی و سیستم تعادلی شما و با در نظر گرفتن میزان و الگوی کم‌شنوایی شما، شنوایی شما را کنترل کرده و در صورت شناسایی آسیب شنوایی غیرقابل درمان و نیازمند به تقویت، سمعک مورد نیاز شما را تجویز می‌کند.

اگر آسیب شنوایی شما با وزوز شروع شده باشد، باید با بکارگیری روش‌هایی وزوز را درمان یا کاهش داد . معمولا وزوز گوش پیشرونده است و در صورت عدم درمان شدت صدای وزوزی که در گوش خود احساس می‌کنید افزایش خواهد یافت و باعث آزار شما خواهد شد.

متخصص شنوایی شناسی با معاینات فیزیکی ارزیابی را شروع می‌کند تا ببیند آیا جسمی خارجی موجب انسداد در مجرای گوش شما شده است یا خیر. آزمایش ادیومتری با تن خالص از دیگر راه‌های تشخیصی است که شدت و الگوی کم‌شنوایی شما را تعیین می‌کند. در طول این آزمایش، برای شما اصواتی با شدت‌های مختلف و فرکانس‌های مختلف فرستاده می‌شود و شما در صورت توانایی تشخیص این صداها، باید با فشردن دکمه‌ایی به متخصص شنوایی شناسی اعلام کنید که این صداها را شنیده‌اید. ارزیابی‌های تخصصی گوش میانی، حلزون و عصب شنوایی هم از جمله آزمایش‌هایی است که برای بررسی سیستم گوش میانی و حلزون شنوایی شما انجام خواهد شد تا تصمیم‌گیری دقیق‌تری برای وضعیت آسیب شنوایی و تعیین پروتکل درمانی یا توان‌بخشی شما انجام شود.

در صورت نیاز، ارزیابی‌های تخصصی سیستم تعادلی شامل ویدئو نیستاگموگرافی (ِVNG)، VHIT و VEMP جهت بررسی وضعیت سیستم تعادلی شما انجام خواهد شد.
در ضمن اگر نوزاد یا کودک شما دچار دیابت نوزادی است، چکاپ سالیانه شنوایی او هر سال به طور مرتب باید با استفاده از سیستم‌های غربالگری شنوایی OAE و ABR انجام شود تا وضعیت شنوایی او به طور کامل تحت نظر باشد و در صورت مشاهده‌ی هر گونه آسیب شنوایی هرچه سریع‌تر اقدامات درمانی و توان‌بخشی انجام شود تا در روند زبان‌آموزی و کسب مهارت‌های شناختی و بهره‌ی هوشی کودک، خللی ایجاد نشود. در غیر اینصورت کم‌شنواییِ درمان نشده موجب غیرفعال شدن اعصاب شنوایی و نواحی پردازش شنوایی در مغز کودک شده و عوارض جبران‌ناپذیری برای آینده‌ی هوشی و درکی او به جا خواهد گذاشت.

• درمان و توانبخشی

  در صورت رسیدگی مرتب و کنترل قندخون می‌توان امیدوار بود که آسیب شنوایی و سیستم تعادل مرتبط با آن، دیرتر بروز کند و کندتر هم پیشرفت کند. بیماری‌های زمینه‌ای که همراه با دیابت هم در بدن شما وجود دارند باید به بهترین نحو ممکن مداوا شوند تا تاثیر کمتری به همراه دیابت در شنوایی شما داشته باشند.

  سمعک‌ها رایج‌ترین گزینه توان‌بخشیِ کاهش شنوایی هستند. سمعک‌ها تنها توسط متخصصین شنوایی شناسی و در کلینیک‌های شنوایی شناسی تجویز می‌شوند. متخصصین شنوایی شناسی می‌توانند در انتخاب بهترین گزینه شما را راهنمایی کنند.

  • در صورتی که کم‌شنوایی همراه با وزوز ایجاد شده باشد، تجویز سمعک‌های مجهز به مدار وزوز درمانی، می‌تواند کمک زیادی به درمان وزوز کند. اما اگر وزوز به همراه کم‌شنوایی نباشد یا میزان کم‌شنواییِ بیمار به مقداری باشد که سمعک برای او غیر قابل تجویز باشد، صوت درمانی، الکتروتراپی و لیزر درمانی می‌تواند در کاهش وزوز کمک کننده باشد.

  انستیتو ادیولوژی آریانا از جامع‌ترین مراکز شنوایی شناسی در کشور است که تمامی ارزیابی‌های عمومی و تخصصی شنوایی نوزادان، کودکان و بزرگسالان را با مجموعه‌ای از بهترین تجهیزات کامپیوتری به انجام می رساند . شما می توانید با تماس با ما درخواست پذیرش نموده و با حضور در مرکز ما ارزیابی های جامع شنوایی را برای خود یا کودکتان انجام داده و از وضعیت شنوایی خود یا کودکتان مطلع شوید. در صورت شناسایی هر گونه آسیب شنوایی، راهکارهای متناسب با آن به شما راهنمایی خواهد شد.

شاید ندانید:

فشار خون و کم شنوایی، رابطه ی علت و معلول دوطرفه

ارتباط بین کم شنوایی و بیماری آلزایمر

ضرورت چکاپ دوره ای شنوایی میانسالان و سالمندان

پیرگوشی: نشانه ها، تشخیص، توان بخشی به موقع